Op deze pagina
De Europese Sancties tegen Rusland
- Kapitaalmartkrestricties
- Aparte Sancties voor de Krim en Sebastopol
- Handhaving van de Europese sancties
- Brexit
De Amerikaanse sancties tegen Rusland
- De Magnitsky wet
- CAATSA
- De International Emergency Economic Powers Act
- Extraterritoriale werking van de Amerikaanse sancties
- Amerikaanse Krimsancties
- Amerikaanse kapitaalmarktsancties
- Amerikaanse sancties tegen de Russische energiesector
- Amerikaanse sancties tegen de Russische defensiesector
- Cyber Security
- Pijpleidingen
- Nieuwe sancties ingevolge de Skripal zaak
- Handhaving van de Amerikaanse sancties
De Russische tegenmaatregelen
- Onduidelijke wederkerigheid wat betreft sancties tegen personen
- Het Russische voedselembargo
- Reacties van Russische bedrijven die onderhevig zijn aan sancties
- Handhaving van de tegenmaatregelen door Rusland
Introductie
Sinds begin 2014 hebben diverse landen sancties opgelegd tegen Rusland. De sancties zijn dus al enkele jaren onderdeel van de Russische realiteit. En het ziet er niet naar uit dat ze op korte termijn worden afgeschaft.
Wat men in het alledaagse spraakgebruik aanduidt als ‘sancties’, omvat echter een complexe wirwar aan regels. Voor een leek is het alles behalve makkelijk om een overzicht te krijgen van de huidige sancties.
Met deze blog post hoop ik enige duidelijkheid te scheppen. De informatie in deze blog post is uitsluitend van informatieve waarde en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.
Begrijpelijkerwijs ligt in dit artikel de nadruk op wat verboden is. Zakendoen met Russische bedrijven die niet onder de sancties vallen is echter gewoon toegestaan. Met onze due diligence diensten en overige zakelijke dienstverlening geeft van Rhijn & Partners uw Russische zaken een gedegen juridisch fundament.
De Europese Sancties tegen Rusland
De Europese sancties tegen Rusland lijden aan onoverzichtelijkheid. Er is niet één verordening, waarin alle huidige regels zijn vastgelegd. Soms zijn er geconsolideerde versies van de Verordeningen, waarin alle amendementen zijn verwerkt beschikbaar op de EU website. Maar deze geconsolideerde versies hebben geen rechtskracht. Soms zijn er ook geen geconsilideerde versies beschikbaar. Soms is de geconsolideerde versie in het Engels up to date en in het Nederlands niet en verschillen zij dus van elkaar.
Momenteel zijn 155 Russische personen en 44 organisaties het doelwit van de Europese sancties tegen Rusland.
Bevoegde autoriteiten
Zoals wel vaker in het EU-recht, zijn autoriteiten in de lidstaten in eerste instantie bevoegd om de sancties te handhaven. Binnen een lidstaat zijn er gebruikelijk meerdere instanties verantwoordelijk voor het handhaven van de sancties. Omdat handhavingsorganen in verschillende lidstaten verschillende namen dragen worden deze in de sanctieverordeningen als de “bevoegde autoriteiten” aangeduid. In de bijlagen bij de sanctieverordeningen zijn webpagina’s van overheden van lidstaten opgenomen die duidelijkheid moeten verschaffen over welke autoriteiten in welke lidstaat bevoegd zijn.
Een wapenembargo
naar begin artikel
Het is verboden militaire goederen naar Rusland te exporteren. Dit is vastgelegd in de Sanctieregeling territoriale integriteit Oekraïne 2014 (verder: sanctieverordening Rusland). Wat onder militaire goederen moet worden verstaan is vastgelegd in de Gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen (op deze site van de Nederlandse overheid wordt ernaar doorgelinkt). Dit laatste document is zeer gedetailleerd.
Technische bijstand en onderhoud
Het is niet alleen verboden militaire goederen direct naar Rusland uit te voeren ingevolge art. 4 lid 1 sub a van de Verordening (EU) Nr. 833/2014 VAN DE RAAD is het leveren van technische bijstand , het vervaardigen, onderhouden en gebruiken van militaire goederen aan natuurlijke personen, rechtspersonen, entiteiten of lichamen in Rusland of bestemd voor gebruik in Rusland ook verboden. Dit verbod op technische bijstand en tussenhandeldiensten geldt tevens voor goederen van tweeerlei gebruik (art. 4 sub c en d ).
Goederen voor tweeërlei gebruik
Naast goederen die direct als militair worden aangeduid zijn er ook nog goederen voor tweeërlei gebruik (ook wel: dual-use goederen). Dit zijn goederen die doorgaans voor burgerlijke doeleinden worden gebruikt, maar ook voor militaire doeleinden kunnen worden aangewend. Op deze door de Nederlandse overheid beheerde site wordt kort uitgelegd wat onder deze goederen moet worden verstaan. Voor meer detail kunt u beter de uit 2009 daterende Verordening lezen.
De lijst in deze Verordening bevat de volgende categorien:
Maar deze lijst is niet limitatief. De bevoegde autoriteiten van een lidstaat kunnen aanvullende beperkingen vaststellen op basis van artikel 4 van de Verordening.
Art. 2 lid 1 van de Verordening bevat een verbod op de uitvoer van goederen voor tweeërlei gebruik naar Rusland als deze voor militaire doeleinden zullen of kunnen worden gebruikt. Indien de eindgebruiker van de goederen voor tweeërlei gebruik het Russische leger is dan worden de goederen geacht voor militair gebruik te zijn bestemd.
Financiering
Sub b van ditzelfde artikel bevat een verbod op het direct of indirect verschaffen van financiering of financiële bijstand voor export van militaire goederen naar Rusland. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld leningen en exportkredieten.
Kapitaalmartkrestricties
Artikel 5 van de Sanctieverordening Rusland bevat een verbod op de aan- of verkoop van investeringsdiensten, overdraagbare effecten en andere geldmarktinstrumenten met een looptijd van meer dan 30 dagen, indien ze zijn uitgegeven door een belangrijke kredietinstelling als bedoeld in Bijlage III. Dit zijn de volgende kredietinstellingen:
1. SBERBANK
2. VTB BANK
3. GAZPROMBANK
4. VNESHECONOMBANK (VEB)
5. ROSSELKHOZBANK
De Sberbank is de grootste bank van Rusland.
Krachtens sub b geld hetzelfde verbod voor rechtspersonen die buiten de Unie gevestigd zijn en voor meer dan 50% eigendom zijn van een in Bijlage III genoemde entiteit. Hetzelfde verbod geldt tevens voor rechtspersonen die handelen op naam of op aanwijzing van een in Bijlage III of sub b bedoelde entiteit.
Geen investeringsdiensten en dergelijke voor de defensie- en olie-industrie
Artikel 5 lid 2 van de Verordening bevat een vrijwel identiek verbod als in lid 1, alleen betreft het verbod hier geen banken, maar bedrijven.
De volgende Russische defensiebedrijven vallen onder het verbod:
OPK OBORONPROM (wikipedia)
UNITED AIRCRAFT CORPORATION (wikipedia)
URALVAGONZAVOD (wikipedia)
En de volgende Russische bedrijven uit de olie-industrie vallen onder deze kapitaalmarktrestricties:
ROSNEFT (wikipedia)
TRANSNEFT (wikipedia)
GAZPROM NEFT (wikipedia)
Voor rechtspersonen die eigendom zijn van en/of handelen namens of op aanwijzing van een van deze 6 bedrijven gelden dezelfde kapitaalkmarktrestricties.
Ook een verbod op leningen aan bovengenoemde bedrijven
Lid 3 van art. 5 van de Verordening bevat tevens een verbod op het verstrekken van leningen met een looptijd van meer dan 30 dagen aan bovengenoemde bedrijven.
Vergunningplicht voor export van goederen ten behoeve van de olie-industrie naar Rusland
Op grond van artikel 3 van de Verordening is een vergunning vereist voor export van goederen naar Ruland ten behoeve van de olie-industrie. In Bijlage II is vastgelegd welke goederen hier precies mee bedoeld worden.
In Nederland worden deze vergunningen afgegeven door de Centrale Dienst In- en Uitvoer (CDIU). Een door de CDIU afgegeven vergunning is in de hele EU geldig (art. 3 lid 2 van de Verordening).
Aparte Sancties inzake de Krim en Sebastopol
tot wijziging van Verordening (EU) nr. 692/2014 betreffende beperkende maatregelen naar aanleiding
van de illegale inlijving van de Krim en Sebastopol
Juridisch gezien zijn de Krim en de stad Sebastopol aparte bestuurlijke onderdelen van Rusland. Om die reden heeft men ervoor gekozen om telkens te stellen dat maatregelen van toepassing zijn op de Krim én Sebastopol. Aangezien er geen onderscheid is tussen het sanctieregime voor beide bestuurseenheden heb ik het slechts over de sancties die van toepassing zijn op de Krim en daarmee bedoel ik tevens Sebastopol.
Het belangrijkste document is Verordening (EU) Nr. 692/2014 VAN DE RAAD van 23 juni 2014 (geconsolideerde versie) betreffende beperkingen op de invoer in de Unie van goederen van oorsprong uit de Krim of Sebastopol (hierna: Sanctieverordening Krim/Sebastopol). De huidige Krimsancties zijn van kracht tot 23 juni 2019 en zullen, tenzij er ingrijpende veranderingen plaatsvinden, voor die datum waarschijnlijk weer verlengd worden.
Invoerverbod van goederen uit de Krim naar de EU
Art. 2 sub a van deze Verordening bevat een algeheel Europees invoerverbod voor goederen uit de Krim. Sub b van ditzelfde artikel bevat een verbod op het faciliteren van import van goederen uit de Krim. Hierbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan het verlenen van financiële bijstand voor zulke import.
Op dit verbod bestaat een uitzondering voor het geval voor de goederen een certificaat van oorsprong is afgegeven overeenkomstig Verordening (EU) nr. 978/2012 van het Europees Parlement en de Raad en Verordening (EU) nr. 374/2014 van het Europees Parlement en de Raad (art. 3 sub b). Voor afgifte van zo’n certfiicaat moeten de goederen door Oekraiense instanties gecontroleerd zijn.
Vastgoed op de Krim
Art. 2 bis sub a bevat een verbod op het verwerven of vergroten van een deelneming in vastgoed in de Krim. Zie ook mijn eerdere stukken over juridische aspecten van vastgoed in Rusland.Er geldt tevens een verbod op acquisitie van of het verkrijgen van een deelneming in entiteiten die op de Krim gevestigd zijn
Verbod op deelneming in ‘entiteiten’ op de Krim
Art. 2 bis lid 1 sub b van de Verordening (verwarrend: in de Engelstalige versie spreekt men niet over art. 2 bis, maar over art. 2 a) bevat een algeheel verbod op deelneming in entiteiten op de Krim. Ook de oprichting van een joint venture in de Krim met een entiteit in de Krim is verboden (sub d van hetzelfde artikellid). De term “entiteit in de Krim” staat gedefinieerd in art. 1 van de Verordening als: een entiteit die haar statutaire zetel, centrale administratie of hoofdvestiging in de Krim of in Sebastopol heeft, haar dochterondernemingen of filialen onder haar zeggenschap in de Krim of in Sebastopol, en bijkantoren en andere entiteiten die werkzaam zijn in de Krim of in Sebastopol. Het is dus niet toegestaan om bijvoorbeeld een belang te verkrijgen in een Russisch bedrijf dat gevestigd is in Sint-Petersburg dat een filiaal heeft op de Krim.
Verbod op het verstrekken van financiering aan entiteiten op de Krim
naar begin artikel
Dit verbod is vastgelegd in sub c van art. 2 bis sub c van de Verordening.
Verbod op Investeringsdiensten in de Krim
Dit verbod omvat investeringsdiensten op activiteiten in sub a-d van ditzelfde artikel 2 bis van de Verordening. De term “investeringsdiensten” is nader gedefinieerd in art. 1 sub i van de Verordening. Het gaat om een verbod op investeringsdiensten gericht op het realiseren van bovengenoemde activiteiten:
- a)het verwerven of vergroten van een deelneming in vastgoed in de Krim of in Sebastopol;
- b) het verkrijgen van een deelneming in een entiteit op de Krim
- c) het verstrekken van leningen, kredieten of andersoortige financiering aan een entiteit op de Krim
- d) de oprichting van een joint venture in de Krim of in Sebastopol of met een entiteit in de Krim of in Sebastopol;
Rechtmatig handel drijven mag wel
naar begin artikel
Art. 2 bis lid 2 bevat de volgende bepaling: De verbodsbepalingen en beperkingen in dit artikel zijn niet van toepassing op het rechtmatig handel drijven met entiteiten buiten de Krim of Sebastopol, waarbij de betrokken investeringen niet zijn bedoeld voor entiteiten in de Krim of in Sebastopol.
Dat je zaken mag blijven doen met bedrijven die niet op de Krim gevestigd zijn en die niet onder andere sancties vallen is logisch. Dit betekent ook dat u wel zaken mag doen met een Russisch bedrijf dat een vestiging op de Krim , zolang de investeringen niet voor de Krim bedoeld zijn.
Uitvoerverbod vanuit de EU naar de Krim
naar begin artikel
Bijlage II van de Verordening bevat een lijst met goederen die niet aan personen, entiteiten of lichamen op de Krim geleverd mogen worden. Ook mogen zij niet geleverd worden als zij bestemd zijn voor gebruik op de Krim, op grond van art 2 ter lid 1. Deze lijst van bijlage II bevat goederen die geschikt zijn voor gebruik in de sectoren vervoer, telecommunicatie, energie en de prospectie, exploratie en productie van olie, gas en minerale rijkdommen.
Ook het verlenen van technische bijstand en tussenhandeldiensten met betrekking tot deze in Bijlage II genoemde goederen voor entiteiten of natuurlijke personen op de Krim of bestemd voor de Krim is verboden (art. 2c lid 2 sub a). Ook het verstrekken van financiering voor deze goederen is verboden (sub b).
Uitzondering voor goederen niet bestemd voor gebruik in de Krim
naar begin artikel
Maar, als er geen redelijk vermoeden is dat de goederen, technologie of diensten ten behoeve van de goederen in Bijlage II bestemd zijn voor gebruik in de Krim gelden de verbodsbepalingen van lid 1 & 2 niet. Vreemd. Dit betekent dat je de in Bijlage II genoemde goederen wel aan een tussenhandelaar op de Krim mag leveren als hij aannemelijk weet te maken dat hij ze doorverkoopt aan een andere regio in Rusland of uitvoert naar een ander land.
Technische bijstand, tussenhandeldiensten, bouwdiensten of ingenieursdiensten
Technische bijstand, tussenhandeldiensten, bouwdiensten of ingenieursdiensten ten behoeve van de infrastructuur van de Krim of in de sectoren genoemd in art. 2 quater lid 1 Verordening (vervoer, telecommunicatie, energie en de prospectie, exploratie en productie van olie, gas en minerale rijkdommen) in de Krim zijn verboden (art. 2 quater lid 1). Ook activiteten die als doel hebben dit verbod te omzijlen, zijn verboden art. 2 quater lid 3).
Toeristische activiteiten
naar begin artikel
Het verrichten van diensten die verband houden met toeristische activiteiten op de Krim is verboden (art. 2 quinquies lid 1 Verordening). Art. 2 quinquies lid 2 bepaalt dat het met name cruiseschepen verboden is om in de in bijlage III vermelde havens van de Krim aan te meren. Zie een afbeelding van deze bijlage hieronder. Dit verbod geldt voor schepen die de vlag van een lidstaat voeren en voor schepen die eigendom zijn van en onder het operationele gezag staan van een reder uit de Unie of schepen waarvoor een marktdeelnemer uit de Unie de algemene verantwoordelijkheid met betrekking tot de exploitatie op zich heeft genomen. Slechts in noodgevallen mag dit verbod genegeerd worden (lid 3).
https://www.instagram.com/p/BbhN7YEnBTv/
Uitzicht op de haven van Sebastopol.
Overige uitzonderingen op de Krimsancties
Art 2 sexies lid 1 van de Verordening bevat uitzonderingen voor:
- Consulaire missies of internationale organisaties (sub a)
- Ziekenhuizen of andere openbare zorginstellingen die medische diensten verstrekken (sub b)
- Apparatuur of uitrusting voor medisch gebruik (sub c)
Goedkeuringen voor dergelijke uitzonderingen dienen te worden verleend door de bevoegde autoriteiten van de betrokken lidstaat.
Daarnaast is onderhoud ter verdediging van de veiligheid van de bestaande infrastructuur een mogelijke uitzonderingsgrond (lid 2).
- Ook voor verboden producten en diensten die dienen tot dringende preventie of beperking van de gevolgen van een gebeurtenis die ernstige en aanzienlijke gevolgen voor de gezondheid en de veiligheid van de mens, met inbegrip van de veiligheid van bestaande infrastructuur, of voor het milieu zou kunnen hebben kan een uitzondering gemaakt worden door de competente bevoegde autoriteit (lid 3).
Handel in de geest van de sancties
Het is verboden om, ook op indirecte wijze, bewust en opzettelijk deel te nemen aan activiteiten die ertoe strekken of tot gevolg hebben dat de verbodsbepalingen in deze verordening worden omzeild (art. 4 Verordening).
Vrijwaring voor onwetendheid
Als personen of bedrijven niet wisten en geen reden hadden om te weten dat hun handelen zou leiden tot inbreuk van de sancties zijn zij hiervoor niet aansprakelijk, op grond van art. 5 Verordening.
Schadeclaims ontstaan door de Krim sanctieverordening
Art. 6 besteedt aandacht aan schade die is ontstaan door het invoeren van de Verordening. Schadevergoeding aan de volgende personen wordt uitgesloten:
- personen genoemd in Bijlage I van Verordening (EU) nr. 269/2014 van de Raad van 17 maart 2014 betreffende beperkende maatregelen met betrekking tot acties die de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne ondermijnen of bedreigen
- Personen of entiteiten die handelen ten behoeve van de bovengenoemde personen of entiteiten
- Personen of entiteiten die de verbodsbepalingen in de Verordening hebben geschonden
- Natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen, indien de vordering betrekking heeft op goederen waarvan de invoer is verboden krachtens artikel 2.
De nummer 2 van de bovenstaande lijst, Vladimir Andreevich Konstantinov poseert met zijn nieuwe t-shirt in Jalta.
Inreisverbod
Voor mensen die in de ogen van de EU hebben bijgedragen aan de afscheiding van de Krim geldt een een verbod zich in de EU te bevinden. Dit verbod is in eerste instantie ingesteld door BESLUIT 2014/145/GBVB VAN DE RAAD van 17 maart 2014. In latere wetgeving is de lijst met personen voor wie dit inreisverbod geldt aanzienlijk uitgebreid.
Handhaving van de Europese sancties
Zoals gezegd is handhaving van de sancties in eerste instantie een nationale aangelegenheid.
In Nederland zijn verschillende instanties betrokken bij het handhaven van de tegen Rusland gerichte sancties.
Controle op sancties inzake het geldverkeer wordt uitgeoefend door de Nederlandse Bank en de Autoriteit Financiële Markten.
Inbreuken van het strafrecht worden bijgehouden door het Openbaar Ministerie, de Politie, de Koninklijke Marechaussee en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD).
De Douane houdt toezicht op de sancties die betrekking hebben op de in- en uitvoer van goederen en diensten. De Centrale Dienst voor In- en Uitvoer (CDIU) verleent de juiste vergunningen en ontheffingen.
Brexit
Het Verenigd Koninkrijk heeft al aangekondigd dat ze na het voltooien van de Brexit nieuwe sancties tegen Rusland in zullen voeren. Het is echter niet duidelijk wat precies met het ‘voltooien van de Brexit’ wordt bedoeld. Het moment waarop het VK niet langer formeel een onderdeel van de EU zal zijn, 29 maart 2018, of 31 december 2020, wanneer de overgangsperiode eindigt.
Amerikaanse Sancties tegen Rusland
Net als de sancties van de EU bestaan de sancties van de VS tegen Rusland uit een wirwar van regels en documenten. De belangrijkste bespreek ik hieronder.
De Magnitsky wet
Deze wet dateert in uit 2012, nog van voor de Oekraïne-crisis. Zie de wikipedia pagina over Sergey Magnitsky. Zeer in het kort: Sergey Magnitsky zou corruptie op zeer hoog niveau in Rusland hebben ontdekt en deed hiervan aangifte. Hierop werd hij zelf gearresteerd en overleed in 2009 in gevangenschap. In het begin bevatte de Magnitsky wet enkel sancties tegen personen die direct bij de Magnitsky betrokken zouden zijn. Later werden meer mensen aan de Magnitsky lijst toegevoegd.
Volgens deze wetgeving kunnen banktegoeden van mensen op de lijst bevroren worden en kan hen de toegang tot de VS worden ontzegd.
In 2016 is de Global Magnitsky wet aangenomen. Deze wet voorziet in de mogelijkheid om soortgelijke sancties op te leggen in geval van mensenrechtenschendingen in andere landen. Hiermee is Magnitsky dus verheven tot een wereldwijd symbool van onrecht en dit is Rusland natuurlijk een doorn in het oog. Voor de verkiezing van Trump heeft Rusland dan ook actief gelobbyd voor het afschaffen van deze wet, vooralsnog zonder resultaat.
Canada, Estland, het VK, Letland en Litouwen hebben hun eigen Magnitsky wetgeving aangenomen.
CAATSA
In 2014, direct na de Krim hebben de Amerikanen sancties tegen Rusland vanwege de situatie in Oekraïne ingevoerd. Maar pas op 2 augustus 2017 werd de “Countering American Adversaries Through Sanctions Act” (CAATSA) aangenomen.
Met de invoering van CAATSA werden de sanctieregels niet alleen in een wet neergelegd, maar werden deze ook aangescherpt.
Een presidentieel besluit is niet langer voldoende
Misschien wel het belangrijkste verschil dat met CAATSA is geïntroduceerd is dat het opleggen en het intrekken van sancties niet langer enkel een voorrecht van de Amerikaanse president is. Waar sommigen met de verkiezing van Trump tot president van de VS nog verwachtten dat hij mogelijk de sancties snel af zal schaffen heeft hij nu niet langer de mogelijkheid om dit zonder de goedkeuring van het congres te doen (sec. 216 CAATSA). Ook het feit dat de maatregelen nu vastliggen in een wet geeft aan dat het onwaarschijnlijk is dat deze sancties op korte termijn zullen verdwijnen.
In CAATSA worden sancties tegen Rusland opgelegd, vanwege de volgende activiteiten:
- cyber security,
- projecten met ruwe olie
- financiële instituties
- corruptie
- schendingen van mensenrechten
- het ontduiken van sancties
- transacties met de bedrijven uit de Russische defensie- of inlichtingensector
- Pijpleidingen die voor export gebruikt kunnen worden
- Privatisatie van overheidseigendom door overheidsdienaren
- Wapenhandel met Syrië
Op deze site, onderhouden door het Amerikaanse Ministerie van Financien, staat een volledige lijst met personen en ondernemingen, waarvan de tegoeden bevroren zijn. De lijsten zijn enorm, momenteel staan er 2885 Russische personen en entiteiten op de lijst met ‘Special Designated Nationals’. Dat ze op de lijst staan betekent dat hun (Amerikaanse) bezittingen bevroren worden en Amerikanen geen zaken met ze mogen doen.
De International Emergency Economic Powers Act
Op basis van de International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) kan de Amerikaanse president vaststellen dat er ergens ter wereld, buiten de VS, een noodsituatie plaatsvindt die een bedreiging voor de VS is.
In 2014 werd onder Obama de situatie in de Oekraïne als zo’n bedreiging aangemerkt.
Extraterritoriale werking van de Amerikaanse Sancties
U denkt misschien, wat gaat mij dat aan, die Amerikaanse sancties. Nou, wellicht meer dan u denkt! Met behulp van sancties met extraterritoriale werking, of, zoals de Amerikanen het zelf noemen: “secondary sanctions” legt de Amerikaanse wetgever zijn wil op aan de rest van de wereld. In de praktijk betekent dit dat, als u handelt in strijd met de Amerikaanse sancties, u het risico loopt om zelf het lijdend voorwerp van Amerikaanse sancties te worden. Ook als u of uw vennootschap geen ingezetene van de Verenigde Staten is.
Vooral tegen Iran heeft de VS veel sancties met extraterritoriale werking opgelegd. Volgens velen is deze praktijk strijdig met het Internationale Recht. Ook wordt beweerd dat de VS extraterritoriale sancties gebruiken om de eigen wapenindustrie te ontzien van Russische concurrentie.
Vanwege de nieuwe Amerikaanse sancties met extraterritoriale werking tegen Iran heeft de EU onlangs een blokkeringsverordening aangenomen. Deze Verordening verbiedt het Europese ingezetenen deze nieuwe Amerikaanse sancties met extraterritoriale werking na te leven, tenzij ze daarvoor een aparte vergunning hebben verkregen. Voor de Amerikaanse sancties met extraterritoriale werking tegen Rusland bestaat er vooralsnog geen blokkeringsverordening. Maar beleidstechnisch is het invoeren daarvan wel een mogelijkheid.
Sancties tegen China wegens samenwerking met Rusland
In december 2017 kocht China 10 Russische gevechtsvliegtuigen van het bedrijf Soechoj (wikipedia). Als antwoord hierop heeft de VS sancties ingevoerd tegen de Centrale Militaire Commissie van China. Tot grote verontwaardiging van China.
Sancties wegens het inlijven van de Krim
Kort na het inlijven van de Krim, op 10 maart 2014, ondertekende president Obama Executive Order 13660, hierin wordt Amerikaans eigendom van personen die betrokken waren bij het inlijven van de Krim bevroren.
Amerikaanse Krimsancties bevatten de volgende verboden:
- Voor een Amerikaan is het verboden om te investeren in de Krim
- Import van goederen, diensten of technologie uit de Krim
- Export van de VS naar de Krim, van alle goederen, diensten en technologie
- Het financieren of het faciliteren van financiering van een verboden transactie
Amerikaanse Kapitaalmarktsancties
Het is Amerikanen en personen die zich bevinden op het grondgebied van de VS verboden om leningen met een looptijd van langer dan 14 dagen te verschaffen aan personen en entiteiten op de SSI (Sectoral Sanctions Identifications) lijst onder Directive I. Tot eind november 2017 was deze periode nog 30 dagen.
Amerikaanse sancties tegen de Russische energiesector
Er is een verbod op het verstrekken van leningen met een looptijd van meer dan 60 dagen aan bepaalde Russische bedrijven in de energiesector. Voor 28 november 2017 was dit nog 90 dagen.
Naast dit financieringsverbod is het verboden goederen diensten of technologie ten behoeve van de olie-industrie uit te voeren voor het uitvoeren van activiteiten onderwater, op een diepte van meer dan 500 voet (152,4 meter), voor offshore activiteiten in arktisch gebied en voor schalie-olie voor personen op de SSI lijst.
Amerikaanse sancties tegen de Russische defensiesector
Er is een verbod op het verstrekken van leningen met een looptijd van meer dan 30 dagen aan bepaalde bedrijven in de Russische defensiesector.
Cyber Security
naar begin artikel
Momenteel vallen er 3 Russische bedrijven en 5 Russische personen onder Amerikaanse sancties vanwege het verlenen van steun aan de FSB. (De Amerikanen geloven immers dat de FSB achter cyber security aanvallen, zoals NotPetya zat). Ook beweren de Amerikanen dat de Russen internetkabels op de zeebodem in kaart brengen en mogelijk af willen tappen.
Digital Security
ERPScan, dit bedrijf is zou gelieerd zijn aan Digital Security, maar dit wordt ontkend door hun CTO. Het bedrijf is in Nederland geregistreerd.
Embedi, dit bedrijf zou ook gelieerd zijn aan Digital Security, maar heeft zijn hoofdkantoor in Californië
Wetenschappelijk onderzoeksinstituut KVANT, staat onder controle van de FSB
Divetechnoservices, voor het leveren van materiaal voor gebruik onder water aan de FSB
Aleksandr Lvovich Tribun, de directeur van Divetechnoservices
Oleg Sergeyevich Chirikov, was werkzaam als manager voor Divetechnoservices
Vladimir Yakovlevich Kaganskiy , de eigenaar van Divetechnoservices
Als gevolg van deze sancties zijn alle banktegoeden die deze bedrijven en personen op gebied onder Amerikaanse juridictie houden bevroren. Het is Amerikanen verboden zaken te doen met deze personen en bedrijven.
Pijpleidingen
naar begin artikel
Investeringen in pijpleidingen met een ‘fair market value van minsten 1 miljoen dollar of met na 12 maanden een totale marktwaarde van meer dan 5 miljoen dollar zijn verboden, indien zo’n investering significant bijdraagt aan de exportmogelijkheden van Rusland ( Sec. 232 CAATSA).
Nordstream 2
De Amerikaanse minister van Energie, Rick Perry, heeft 13 september 2018, tijdens een bezoek aan Moskou aangekondigd te overwegen sancties in te voeren vanwege Nordstream 2. De Amerikanen en veel Oost-Europese landen zijn tegen de aanleg van deze pijpleiding.
President Trump heeft echter aangegeven niet van plan te zijn nieuwe sancties aan te nemen vanwege Nordstream 2, al is hij zelf ook een tegenstander van de pijpleiding.
Nieuwe sancties als gevolg van de zaak Skripal
naar begin artikel
Volgens de Chemical and Biological Weapons Control and Warfare Elimination Act of 1991 moeten er binnen 60 dagen nadat is vastgesteld dat een staat chemische of biologische wapens heeft gebruikt sancties tegen deze staat worden ingesteld. Men achtte het vastgesteld dat Rusland met behulp van het zenuwgas Novichok gepoogd zou hebben de voormalige Russische spion Skripal en zijn dochter om het leven te brengen.
Op 27 augustus 2018 traden de nieuwe Amerikaanse sancties, aangenomen vanwege Skripal in werking. Op basis van deze maatregelen werd de samenwerking met Rusland verder teruggeschroefd.
Naleving van de Amerikaanse Sancties
De Office of Foreign Assets Control (OFAC) draagt zorg voor het beheren en uitvoeren van de Amerikaanse sancties. Deze dienst maakt onderdeel uit van het Amerikaanse Ministerie van Financien.
Naleving is echter niet de enige taak van OFAC. Deze instantie stelt ook lijsten op van personen en entiteiten die doelwit van Amerikaanse sancties dienen te worden, nadat ze een globale target van het Witte Huis hebben gekregen. OFAC heeft een zeer ruime discretionaire bevoegdheid voor het plaatsen van personen en entiteiten op de sanctielijsten.
Rusland’s antwoord op de sancties
Onduidelijke wederkerigheid wat betreft sancties tegen personen
Direct nadat de VS en Canada sancties tegen Rusland hadden ingevoerd vanwege het inlijven van de Krim kwam Rusland met tegenmaatregelen. Het publiceerde een lijst met ongewenste vreemdelingen, met daarop 9 Amerikanen en 13 Canadezen.
Naarmate De VS, de EU en Canada hun sanctielijsten geleidelijk uitbreidden, ontzegde ook Rusland aan steeds meer mensen uit de VS en lidstaten van de EU de toegang tot Rusland. In het begin werden in Rusland, net als in het westen, lijstjes gepubliceerd van ongewenste personen. Eind maart 2014 verklaarde het Russische Ministerie van Buitenlandse Zaken echter dat ze zulke lijstjes niet langer zouden publiceren. Personen die de toegang tot Rusland was ontzegd zouden daar wel achter komen, zodra ze de Russische grens wilden oversteken. Het is dus onduidelijk welke tegenmaatregelen Rusland tegen personen heeft genomen. Te meer, omdat de meeste Westerse politici sowieso Rusland niet van plan waren te bezoeken en er dus nooit achter zouden komen dat hen de toegang tot het land is ontzegd.
Toenmalig voorzitter van het Europees Parlement Martin Schultz riep in oktober 2014 Rusland op duidelijkheid te verschaffen over wie er onder de Russische sanctiemaatregelen vielen. De EU had immers ook duidelijke lijsten opgesteld.
Rusland gaf hieraan geen gehoor, Maria Zacharova, vice-directeur van het informatiedepartement van het Russisch Ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde slechts dat Russische sanctiemaatregelen waren ingevoerd tegen lieden met ‘een agressieve houding jegens Rusland.’
Persona non grata op de Krim
De Staatsraad van de Krim (zeg maar het Parlement van de Krim, in het Russisch: Государственный совет Республики Крым) heeft een lijst (enkel in het Russisch) gepubliceerd met lieden die ongewenst zijn in de Krim. Deze lijst bestaat voornamelijk uit Oekraïense politici.
Het Russische voedselembargo
Op 6 augustus 2014 ondertekende Poetin een maatregel die het mogelijk maakte om bepaalde voedselimporten uit landen die sancties aan Rusland hebben opgelegd te verbieden. Deze maatregel is later uitgewerkt en voorzien van de hierboven vertoonde lijst. Dit is waarschijnlijk de bekendste Russische sanctiemaatregel, ten minste in Nederland en België, omdat het deze maatregel is die de grootste invloed had op de handelsbetrekkingen tussen de EU en Rusland.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld de website van de EU levert Van Rhijn & Partners volledige informatie op basis van huidige Russische bronnen. De lijst van producten die onder het Russische voedselembargo vallen is enkele keren aangepast. Momenteel staan de volgende producten daarop:
- Rundvlees, vers, gekoeld en ingevroren
- Varkensvlees, vers, gekoeld en ingevroren
- Bijproducten van runderen, varkens, schapen, geiten, paarden, ezels, muilezels of muilezels, vers, gekoeld of bevroren (met uitzondering van producten voor de productie van farmaceutische producten). Met bijproducten wordt orgaanvlees en vet en dergelijke bedoeld.
- Pluimveevlees en bijproducten daarvan
- Reuzel, van het varken en van pluimvee
- Gezouten, gepekeld, gedroogd of gerookt vlees
- Levende vis met uitzondering van:
- jonge Atlantische Zalm (wikipedia
- ,jonge forel
- jonge Tarbot
- jonge Europese zeebaars
- Levende Siervis (wikipedia)
- Vis en schaaldieren, met uitzondering van jonge oesters, jonge mossels en jonge Litopenaeus vannamei (wikipedia)
- Melk- en zuivelproducten, met uitzondering van lactosevrije melk en lactosevrije zuivelproducten die dienen voor medische en profylactische dieeten
- Groenten, fruit en noten , met uitzondering van pootaardappelen, uienzaad, maïssuikerhybride voor zaaidoeleinden, erwten voor zaaidoeleinden
- Zout (toegevoegd per 1 november 2016)
Op 12 juni jongstleden zijn deze maatregels verlengd tot eind 2019. Hoewel het voedselembargo enerszijds duidelijk bedoeld is als antwoord op de sancties tegen Rusland, wordt deze mogelijkheid anderzijds aangegrepen om de Russische landbouwsector te hervormen en de Russische economie meer zelfvoorzienend te maken.
Reacties van Russische bedrijven op de sancties
Het Russische concern Almaz-Antey, tevens de producent van BUK raketten, heeft het bevriezen van haar bezit in de EU aangevochten. Maar zonder succes.
Ook Rosneft heeft door middel van een rechtszaak gepoogd zichzelf van de Europese sanctielijsten te laten schrappen. Toen dat niet lukte merkte hun advocaat op dat het droevig gesteld is met de rechtspraak in Europa.
Terughalen van geld naar Rusland uit angst voor sancties
In april 2018, toen de VS strenge sancties invoerde tegen Oleg Deripaska en Viktor Vekselberg verloren hun bedrijven in een kwestie van uren miljarden dollars. Zij hadden dit niet zien aankomen. Andere Russische zakenlieden, die nog niet op de sanctielijst staan, willen het bevriezen van hun tegoeden voorkomen en maken grote geldsommen over van hun Amerikaanse en Europese bankrekeningen naar Rusland. Het terughalen naar Rusland van in Rusland verdient geld is sinds jaar en dag een beleidsdoel van Vladimir Poetin.
De Petersburgse zakenkrant Delovoy Peterburg (in het Russisch) schrijft hier zelfs over dat Trump, met het onverwacht invoeren van nieuwe sancties, Poetin helpt een beleidsdoel te behalen dat hij al decennia nastreeft.
Paniek op de depositomarkt
Vanwege de volatiliteit van de roebel hebben veel Russische burgers hun geld in dollars of euro’s weggezet bij Russische banken.
Nadat Andrey Kostin, de directeur van de reeds onder sancties vallende VTB bank verklaarde dat, als de bank door nieuwe sancties de mogelijkheid wordt ontzegd met dollars te werken, Russen met dollardeposito’s bij VTB deze mogelijk in roebels terugkrijgen zat de paniek er goed in. Men vreesde een totaal verbod van de Amerikaanse valuta in Rusland. Dat zal er niet komen, zegt Elvira Nabiullina, het hoofd van de Russische Centrale Bank. Maar, zegt ze, er moet niet met de dollar gewerkt worden wanneer dit niet nodig is.
Dedollarisatie
De reedsgenoemde Andrey Kostin is ook op de proppen gekomen met een elementair plan voor het werken zonder de dollar, de zogenaamde dedollarisatie van de Russische economie. Ervoor zorgen dat de dollar een minder belangrijke rol speelt in de Russische economie is ook een beleidsdoel van de Russische Centrale Bank.
Volgens critici, zoals Dmitry Potapenko, is het echter onmogelijk de dollar te verbieden en tegelijktertijd een vrije economie behouden.
De dollar is simpelweg te belangrijk in internationale handel.
Handhaving van de tegenmaatregelen door Rusland
Met name het Russische voedselembargo heeft een grote impact gehad op de handel tussen de EU en Rusland. In 2013, voor het invoeren van het Russisch voedselembargo bedroeg de export van agri-food producten vanuit de EU naar Rusland 15,5 miljard USD, in 2016 was hier nog 6 miljard USD van over (bron).
Sinds augustus 2015 heeft Rusland volgens officiele gegevens 26 duizend ton verboden voedsel vernietigd.
Omzeilen van het voedselembargo dmv omstickeren
Toen het voedselembargo net was ingevoerd werd het veel ontdoken door de verboden goederen eerst naar Wit-Rusland of Servie uit te voeren en daar om te stickeren en vervolgens als lokaal product op de Russische markt te brengen. Dit leidde begrijpelijkerwijs tot conflicten tussen Rusland en de omstickerende landen. Zo weigerde Rusland op een gegeven moment bepaalde Wit-Russische goederen toe te laten. Inmiddels wordt hier strenger op gecontroleerd.
Conclusie
Met het toenemende unilateralisme en de sancties met extraterritoriale werking van de VS wordt de kloof tussen de Amerikaanse en de Europese sancties tegen Rusland steeds groter. Hiermee neemt de onduidelijkheid voor Europese bedrijven die zaken willen doen in Rusland toe. Europa is zakelijk veel meer verweven met Rusland en, hoewel Europese politici vinden dat sancties op zijn plaats zijn, willen ze hierin niet zo ver gaan als de Amerikanen.
Met de groeiende discrepantie tussen de Amerikaanse en de Europese sancties zal het voor sommige partijen wellicht neerkomen op een analyse van wat zwaarder weegt: hun belangen in de VS of die in Rusland. Van een zelfde trend is nu sprake met de sancties tegen Iran. Grote Europese bedrijven, zoals het Franse Total hebben zich teruggetrokken uit dit land. En bij Iran zijn het de kleinere bedrijven, met een kleinere of geen aanwezigheid in de VS, die in dit gat springen.
Het is voor alle westerse bedrijven in Rusland van belang om een risico-analyse te maken van het zakendoen in Rusland. Hier hoort natuurlijk bij dat u nagaat of uw wederpartijen niet entiteiten zijn die direct of indirect gecontroleerd worden door personen of entiteiten op de Europese of Amerikaanse sanctielijsten.
Vooral is het belangrijk dat niet Amerikaanse bedrijven zich realiseren het feit dat ze geen ingezetene van de VS niet betekent dat de Amerikaanse sancties hun niet raken. Als u zakelijke belangen in de VS heeft dient u op zijn minst te checken of uw Russische wederpartijen niet genoemd zijn op de lijst met specially designated nationals.
Daarnaast is het van belang te weten dat er geen absoluut verbod op zakendoen in Rusland is, noch Amerikaans, noch Europees. Er zijn mogelijkheden te over om zaken te doen in Rusland zonder dat u inbreuk maakt op enige sanctiewetgeving. Van Rhijn & Partners staat klaar om u daarmee te helpen.
